پدر شعر آیینی کشور: فرهنگ عاشورا و دفاع مقدس، جداشدنی نیستند

محمد علی مجاهدی ملقب به شمس الدین و متخلص به (پروانه) در دوم فروردین ماه سال 1322 در شهر مقدس قُم به دنیا آمد و در خانواده‌ای به معنای واقعی کلمه روحانی پرورش یافت. پدر استاد مجاهدی، علامه نستوه مرحوم آیت الله میرزا محمد مجاهدی تبریزی است.

استاد مجاهدی درباره تاثیر فرهنگ عاشورایی بر اشعار دفاع مقدس، گفت: فرهنگ گران‌سنگ عاشورا، گُل‌واژه‌های فراوانی دارد که در قرائت حماسی و ارزشی از این فرهنگ مانا، می‌توان این گُل‌واژه‌ها را رصد کرد. متاسفانه در خوانش و قرائت از فرهنگ عاشورا که صرفا ماتم شنیده می‌شود، به این گُل‌واژه‌ها کمتر پرداخته شده و یا اصلا به دست فراموشی سپرده شده است.

پدر شعر آیینی کشور، ادامه داد: خوشبختانه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، رویکرد شُعرای متعهد ما به لایه‌های پنهانی، ناگفته و کمتر ناشنیده شده از فرهنگ عاشورا معطوف شد و همین رویکرد نظری باعث شد که نظر شُعرای متعهدمان به مقوله‌هایی جلب شود که در پیشینه شعر مکتوب عاشورا، کمتر ردپای این مضامین و مقوله‌ها را دیده‌ایم. فرض کنید مقوله‌هایی مانند مقاومت، ایستادگی، غیرت، مناعت طبع، حُسن اخلاق، بیداری، رهایی و ستم ستیزی، بسیاری از این اَبَر واژه‌های عاشورایی است که بعد از انقلاب اسلامی، به‌تدریج در متن شعر عاشورایی، ورود پیدا کردند. به لحاظ محتوایی شعر عاشورایی معاصر ما، از این جهت قابل مقایسه با شعر مکتوب پیش از انقلاب اسلامی نیست.

شُعرا نگاه حضرت زینب (س) را دنبال کنند

وی افزود: معمار کبیر انقلاب، بارها بر این مساله تاکید کرده است که "این انقلاب هرآنچه دارد مدیون عاشورا است و هرچه داشته، از آموزه‌های عاشورایی استفاده کرده است." بنابراین ما برای حفظ این امانت تاریخی وظیفه داریم، اولا، در سروده‌های خودمان از تکرار مکررات بپرهیزیم؛ ثانیا، از کُلی گویی شدیدا اجتناب کنیم؛ ثالثا، نگاه ما باید نگاهی باشد که حضرت زینب (س) به فرهنگ عاشورا داشته است؛ "ما رایتُ الا جمیلا".

استاد مجاهدی تاکید کرد: شُعرای ما باید نگاه حضرت زینب (س) را دنبال کنند؛ وگرنه مرتب از اسارت، ذلت و خواری اهل بیت (ع) و کاروان اسراء صحبت کردن، دردی را از جامعه اسلامی امروز ما دوا نمی‌کند. این سرافرازی، پایداری، استقامت، بیداری، ایستادن و هوشیاری در برابر دشمنان قسم خورده شیعی، از اهم مسائلی است که در رسالت تاریخی شُعرای معاصر ما باید قرار داده شود تا این عزیزان دِین خود را در این مقطع حساس تاریخی ادا کنند.

این شاعر اهل بیت (ع) درباره غنای محتوایی شعر عاشورایی بعد از انقلاب اسلامی، گفت: بعد از انقلاب، شعر عاشورایی ما به لحاظ محتوا، غنای بهتری پیدا کرد و بیشتر به ابعاد ارزشی و حماسی واقعه عاشورا پرداخت. این خط باید ادامه بیابد. این همان چیزی است که ملت‌های تازه برخاسته، تشنه شنیدن اعجوزه‌های حماسی هستند و وظیفه ما ایجاب می‌کند که در خط مقدم این مقابله فرهنگی، قرار بگیریم و اجازه ندهیم که سنگرهای شیعی به دست دشمنان بیافتد و اصالت، وجاهت، تمامیت و فرهنگ شیعی به علت غفلت مورد تاخت و تاز دشمنان قرار بگیرد.

وی متذکر شد: قبل از انقلاب اسلامی، چیزی به نام "شعر مقاومت" یعنی آموزه‌های فرهنگ مقاومت عاشورا، نداشتیم زیرا انقلاب و جنگی صورت نگرفته بود. اما در طول هشت سال دفاع مقدس، آثاری آفریده شد که واقعا در پیشینه شعر فارسی بی‌سابقه بود. بنابراین نباید این مهم که همان خطی است که شهدا دنبال می‌کردند، به دست فراموشی سپرده شود. فرهنگ عاشورا و فرهنگ دفاع مقدس، کاملا بهم مرتبط هستند و از هم جداشدنی نیستند.

استاد مجاهدی همچنین یادآور شد: در طول هشت سال دفاع مقدس، بیشتر سروده‌ها جنبه شعاری داشتند تا اینکه بتوانند توده‌های مردمی را برای رفتن به جبهه ترغیب کنند. اما بعد از اتمام جنگ، محتوای بیشتر سروده‌ها دستاوردهای شهدای انقلاب اسلامی بود.

پدر شعر آیینی کشورمان، با بیان اینکه شاهد آثار فاخری از شُعرای متعهد خود هستیم که بعضی از این آثار صبغه ماندگاری به خود گرفته است، گفت: نسل جوان امروز، بسیاری از جنبه‌های جنگ را ندیده و درک نکرده است اما وقتی به تاریخ مراجعه می‌کند، اطلاعات زیادی درباره بسیاری از مسائلی که درباره اسلام و ایران است و فرازونشیبهایی که در تاریخ ملی، رُخ داده است را می‌یابد. بدون تردید بازگو کردن این شهامت‌ها، ازخودگذشتگی‌ها در مخاطبان جوان تاثیر بسزایی خواهد گذاشت. اگر نسل جوان ما تشنه شنیدن معارف فرهنگ انقلاب، مقاومت و هشت سال دفاع مقدس باشند، یکی از راه‌های آن مرور کردن آثاری است که در این مدت توسط شُعرای متعهد آفریده شده و خوشبختانه بسیاری از آنها به صورت مجموعه شعر چاپ و منتشر شده است.